‘WWFT-verplichtingen én toezicht niet-financiële instellingen moeten effectiever’
Het Kabinet heeft de nieuwe Beleidsagenda aanpak witwassen naar de Tweede Kamer gestuurd. De kern: streng waar nodig, ruimte waar mogelijk en ‘meten om te weten’. Nederland is met de aanpak van witwassen op de goede weg maar de bestrijding van witwassers moet continu worden geëvalueerd en waar nodig verbeterd.
Uit verschillende onderzoeken, waaronder het recente rapport van de FATF, blijkt dat Nederland met de bestrijding van witwassen op de goede weg is. Daarom ziet het Kabinet geen aanleiding voor een fundamentele herziening van de witwasaanpak.
Prioriteiten
Het kabinet ziet drie overkoepelende thema’s om verbeteringen te bereiken. Ten eerste moet de wet- en regelgeving erop gericht zijn om de grootste risico’s op witwassen op effectieve wijze aan te pakken. Een risicobaseerde benadering dus. Ten tweede moeten onevenredige effecten voor klanten en poortwachters worden voorkomen, met name daar waar sprake is van een laag risico op witwassen. Om de effectiviteit van de aanpak te verbeteren, is het ten derde wenselijk om de effecten van het beleid te meten. Samengevat komt dit neer op 1) streng waar nodig, met 2) ruimte waar mogelijk, en 3) meten om te weten.
Niet-financiële instellingen
In het kader van ‘streng waar nodig’ wil het Kabinet voor bepaalde niet-financiële instellingen de verplichtingen én het toezicht effectiever maken en . Het gaat dan bijvoorbeeld om advocaten, notarissen, accountants en bepaalde cryptodienstverleners. Naast de verplichtingen uit de Wwft, is ook de toepassing van de sanctieregelgeving door niet-financiële instellingen een aandachtspunt. Verrassend is dit niet, aangezien de niet-financiële instellingen er in het recente FATF-rapport niet al te best afkwamen.
Facilitators
Het Kabinet wil de aanpak van facilitators verbeteren. Facilitators kunnen een rol spelen bij witwassen. Het kan hierbij gaan om zowel instellingen mét als zonder een vergunning. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar illegale dienstverlening, zoals ondergronds bankieren en illegale trustdienstverlening.
Onevenredige gevolgen voorkomen
Anti-witwasbeleid kan ingrijpende gevolgen hebben voor klanten en poortwachters. Cliënten moeten vaak veel informatie aanleveren voordat diensten kunnen worden afgenomen. Voor instellingen vergt het relatief veel inspanningen vergen om aan de WWFT-verplichtingen te voldoen. Het kabinet wil zich inzetten om onevenredige effecten te voorkomen, zodat de verplichtingen voor poortwachters niet tot onnodige belemmeringen voor klanten of tot onnodige lasten voor, met name kleine, instellingen leiden.
Begrijpelijk
Kleine instellingen blijken vaak niet goed op de hoogte van de WWFT-verplichtingen. Het Kabinet wil, samen met toezichthouders, de bekendheid met de verplichtingen vergroten en zorgen dat deze begrijpelijk zijn.
Toegang tot betalingsverkeer borgen
Het Kabinet vindt toegang tot betalingsverkeer belangrijk. Er zijn de laatste tijd veel signalen dat, onder andere, autohandelaren, verenigingen en stichtingen, sekswerkers en professionele voetbalclubs als sector geweigerd worden door banken op basis van een sectorbreed witwasrisico. Dit vindt het Kabinet niet wenselijk; een WWFT-instelling behoort een individuele afweging te maken van elke klant en een individuele klant niet te weigeren enkel op basis van een sectorbreed witwasrisico. De risicogebaseerde benadering moet beter. Daarom wil het Kabinet meer kennis- en informatieuitwisseling tussen onder meer banken bevorderen.
Evenwichtige verplichtingen PEP’s
Het kabinet vindt het belangrijk dat er een evenwichtige verhouding is tussen enerzijds het verscherpt cliëntenonderzoek en anderzijds de relevante risico’s die zich voordoen bij PEP’s, hun familieleden en naaste geassocieerden. Een dergelijk verscherpt onderzoek is voor de desbetreffende PEP, en zeker voor diens familie of andere naasten, vaak intensief en belastend. Vaak wordt de bewuste klant overvallen door dit onderzoek en de grote hoeveelheid informatie die ze moeten aanleveren. Aandachtspunt is de vraag of dit opweegt tegen de daadwerkelijke risico’s die zich voordoen bij deze personen, met name bij binnenlandse PEP’s.
Vaststellen meetbare doelen en bijhouden statistieken
De Algemene Rekenkamer en de FATF geven aan dat er beperkt zicht is op de effectiviteit van het beleid tegen witwassen, omdat beleidsdoelen niet specifiek en meetbaar worden geformuleerd. Het lastige van het beleid om witwassen te voorkomen en te bestrijden is dat de effectiviteit ervan beperkt meetbaar is, omdat het niet mogelijk is om een directe relatie te leggen tussen specifieke maatregelen enerzijds en statistieken en de effectiviteit van het beleid anderzijds. Toch wil het Kabinet werk maken van het opstellen en jaarlijks publiceren van relevante statistieken. Daarnaast wil het Kabinet meetbare beleidsdoelen expliciteren bij het nemen van nieuwe maatregelen.
Ministerie van Financiën: Aanbiedingsbrief beleidsagenda aanpak witwassen, 23 september 2022
Ministerie van Financiën: Beleidsagenda aanpak witwassen, 23 september 2022
