‘Legitiem belang’ moet verband houden met voorkomen of bestrijden van witwassen en financieren van terrorisme
Het kabinet wil voor de zomer een spoedwet indienen om de toegang tot het UBO-register te regelen. Een van de knelpunten daarbij zijn de personen en organisaties met een ‘legitiem belang’. Wat is dat en wie gaat dat toetsen? Duidelijk is dat het ‘legitiem belang’ verband houdt met het voorkomen of bestrijden van witwassen en het financieren van terrorisme.
Op 27 september 2020 is het UBO-register voor juridische entiteiten in werking getreden op basis van de Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van vennootschappen en andere juridische entiteiten. Door de recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie is deze informatie niet meer openbaar. Dit betekent dat er zwaardere eisen aan de toegang tot informatie uit het register gesteld moeten worden. Telkens zal moeten worden geverifieerd dat de raadpleger recht op toegang tot de informatie in het register heeft en voorkomen moet worden dat de informatie beschikbaar komt buiten deze partijen. Het kabinet verwacht rond de zomer een spoedwet in te kunnen dienen bij de Tweede Kamer, waarin dit geregeld zal worden.
WWFT-instellingen
Bevoegde autoriteiten, zoals opsporingsdiensten, hadden voor de uitspraak al toegang via een aparte autorisatie, omdat deze instellingen toegang hebben tot meer informatie dan andere partijen. Daarom werden bevoegde autoriteiten reeds afzonderlijk geïdentificeerd en dit is de reden dat het relatief eenvoudig was om deze partijen weer toegang te geven tot UBO-informatie. Voor WWFT-instellingen ligt dit gecompliceerder. Het gaat hierbij om een grote groep uiteenlopende instellingen, die op verschillende manieren toegang hadden tot informatie uit het UBO-register.
Softwareleveranciers
In veel gevallen is er sprake van betrokkenheid van private tussenpersonen of softwareleveranciers. De vraag is of en wanneer deze partijen na de uitspraak van het Hof nog een rol kunnen spelen bij de toegang tot UBO-informatie voor WWFT-instellingen.
Legitiem belang
Volgens de uitspraak van het Hof zouden personen en organisaties met een ‘legitiem belang’ het UBO-register moeten kunnen raadplegen. Het Hof noemt een aantal voorbeelden van personen en organisaties die mogelijk een legitiem belang hebben zoals onderzoeksjournalisten en maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering, of daarmee verband houdende gronddelicten. Op dit moment wordt het begrip legitiem belang nader uitgewerkt. Van een legitiem belang op grond van de richtlijn is alleen sprake als de betrokkene kan aantonen dat deze zich bezighoudt met activiteiten in het kader van de doelstellingen van de richtlijn, dus met het voorkomen of bestrijden van witwassen en het financieren van terrorisme, of daarmee verband houdende gronddelicten. Dit is dus niet bij voorbaat elke non-gouvernementele organisatie of journalist, hetgeen ook nog eens categorieën zijn die op verschillende manieren afgebakend kunnen worden.
Uitvoeringskwesties
Niet alleen moet helder zijn wie een legitiem belang heeft, ook spelen hier verschillende uitvoeringskwesties een rol. Zo is het de vraag of aan de hand van objectieve criteria een legitiem belang kan worden vastgesteld, of dat dit op basis van een individuele beoordeling dient plaats te vinden. Als dat laatste het geval is, rijst de vraag wie deze beoordeling moet maken. Op dit moment wordt het begrip legitiem belang nader uitgewerkt, waarbij niet uitgesloten is dat de uitwerking in lagere regelgeving zal plaatsvinden, gezien het detailniveau. Omdat deze groep uitwerking in regelgeving vereist, zal toegang voor de pers en maatschappelijke organisaties naar alle waarschijnlijkheid niet voor de zomer gereed zijn.
Naleving Sanctiewet
Het kabinet ziet dat er partijen zijn die vanwege de naleving van de Sanctiewet een belang hebben bij raadpleging van het UBO-register en geen WWFT-instelling zijn. Daarom is het kabinet voornemens om instellingen en autoriteiten die een taak hebben op grond van de Sanctiewet ter uitvoering van die taak toegang te geven tot informatie uit het UBO-register.
Eigen gegevens opvragen
Het kabinet onderzoekt of het mogelijk is dat juridische entiteiten zelf een uittreksel kunnen gaan opvragen van hun eigen gegevens. Dit uittreksel kan men op basis van vrijwilligheid gebruiken bij zakelijke transacties. Er zou dan geen grondslag nodig zijn om partijen die een transactie willen aangaan toegang tot het register te geven. In dat geval is er geen reden om het regime omtrent afscherming van gegevens te herzien, omdat er geen sprake is van een ruimere openstelling van het register.
