Een zorgvuldig notaris verricht verscherpt cliëntenonderzoek
Een oud-notaris die haar functie reeds heeft neergelegd wordt alsnog tuchtrechtelijk geschorst voor het in het verleden niet-verrichten van verscherpt cliëntenonderzoek, omdat dit in strijd is met de notariële zorgvuldigheid.
Naar aanleiding van een mededeling van de Belastingdienst stelt het Bureau Financieel Toezicht (hierna: BFT) een onderzoek in naar het handelen van een oud-notaris. Na een bezoek van het BFT op 3 april 2018 volgt weer een soortgelijke melding van de Belastingdienst op 3 mei 2018. Naar aanleiding van een collegiale toetsing door de KNB rapporteert de KNB-auditor dat het kantoor open staat voor verbetering qua naleving van de WWFT en cliëntacceptatie en aanscherping van de processen.
BFT dient klacht in bij tuchtrechter wegens het niet-verrichten van verscherpt cliëntenonderzoek
Het BFT constateert na (aanvullend) onderzoek van 15 dossiers uit 2017 en 2018 inzake de oprichting van en overdracht van aandelen in bv’s in haar eindrapportage van 19 december 2019 diverse normschendingen en onzorgvuldigheden van de oud-notaris vast. De oud-notaris legt op 1 december 2020 haar functie om gezondheidsredenen neer. Een van de klachten van het BFT is schending van de verplichtingen van verscherpt cliëntenonderzoek. Uit elf dossiers blijkt dat de oud-notaris niet voldoet aan haar verplichtingen op grond van artikel 3 en artikel 8 van de WWFT inzake verscherpt cliëntenonderzoek. Zo ontbreken er soms gelegaliseerde legitimatiebewijzen, is niet conform de regels van de WWFT gelegaliseerd en vindt ten onrechte geen verscherpt cliëntenonderzoek plaats, terwijl de aard van de transactie of het woonland van de cliënt met hoog WWFT-risicoprofiel dit wel rechtvaardigt. Ook meldt de oud-notaris ongebruikelijke transacties niet altijd conform artikel 16 WWFT.
Niet-naleving verscherpt cliëntenonderzoek is in strijd met hetgeen een notaris betaamt
De Kamer voor het notariaat Amsterdam buigt zich als tuchtrechter over deze klacht van het BFT. Het naleven van de verplichtingen uit de WWFT hangt volgens de Kamer samen met het handelen (of nalaten) dat een behoorlijk notaris betaamt, zodat een notaris ook op grond van artikel 93 Wet op het notarisambt (Wna) tuchtrechtelijk kan worden aangesproken voor niet-naleving van die verplichtingen. Op het moment dat een notaris zijn diensten verleent, wordt zijn handelen ook ingevuld door de uit de WWFT voortvloeiende verplichtingen. Dit is inherent aan de poortwachtersrol die de wetgever aan de notaris heeft toebedeeld. Ten tijde van de behandeling van de dossiers was de open norm van het (verscherpt) cliëntenonderzoek bekend. Bij het passeren op afstand kon de notaris niet volstaan met identificatie of een (mogelijke) legalisatie, maar waren aanvullende maatregelen vereist om de hogere risico’s op fraude of witwassen te beperken. De Kamer oordeelt dat de oud-notaris in strijd met de verplichtingen uit de WWFT heeft gehandeld en wijst de klacht toe.
Signaalfunctie van de schorsing
De Kamer legt vanwege deze ernstige schending van onder meer de verplichting van het verrichten van verscherpt cliëntenonderzoek de op één na zwaarste sanctie op: schorsing voor een half jaar. In geval van een reeds gedefungeerde oud-notaris heeft de schorsing uiteraard geen feitelijke betekenis, maar de sanctie fungeert als signaal voor de beroepsgroep. Het verrichten van verscherpt cliëntenonderzoek als invulling van de poortwachtersrol (de onderzoeksplicht) van de notaris staat namelijk voor een zodanige kernwaarde van het notariaat dat de Kamer voor het notariaat zich hiertoe genoodzaakt ziet. Oplegging van een boete is achterwege gebleven, omdat de oud-notaris zich nu alleen bezighoudt met een familierechtpraktijk, al veel verbeteringen heeft doorgevoerd en door haar verminderde gezondheid reeds (financiële) offers heeft gebracht.
Notarissen, u is gewaarschuwd!
Kamer voor het notariaat Amsterdam, 2 september 2021, ECLI:NL:TNORAMS:2021:22 (datum publicatie: 1 november 2021)
