Positief over Transactie Monitoring Nederland
De Nederlandsche Bank heeft het rapport ‘Van herstel naar balans’ gepubliceerd, over het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering door banken. De toezichthouder heeft de afgelopen jaren ernstige tekortkomingen in de naleving van de WWFT geconstateerd. Nu het ‘herstel’ daarvan gaande is, vraagt hij aandacht voor een te rigide toepassing van de regels, die tot gevolg kan hebben dat burgers en bedrijven geen toegang meer hebben tot bancaire diensten. Een korte analyse.
In het bijna 40 pagina’s tellende rapport wordt achtereenvolgens ingegaan op de rol van de banken in het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering, de mogelijke neveneffecten daarvan, het toezicht door DNB, inzet van technologie en de noodzaak tot samenwerking tussen betrokken partijen
Meer risicogebaseerde aanpak
Een van de belangrijkste conclusies in het rapport is dat de naleving van de WWFT meer risicogebaseerd moet en kan. Dat is effectiever omdat minder crimineel geld in het systeem komt en het criminele geld in het systeem eerder gedetecteerd wordt. Het is ook efficiënter: minder belastend voor banken en hun cliënten. Het kan ook, volgens DNB, door slimmere technologie en meer samenwerking. ‘Uiteraard met voldoende privacywaarborgen.’
Kern van het toezicht
Om de risicogebaseerde benadering de komende tijd tot een hoger niveau te brengen, zal DNB dit voor DNB de kern van haar toezichtstaak vormen. Dat betekent ook dat DNB zelf het toezicht meer risicogebaseerd benadert.
Ruimte voor digitale innovatie
DNB is duidelijk voorstander van het toepassen van digitale innovaties bij het bestrijden van financieel-economische criminaliteit. Kunstmatige intelligentie kan bijvoorbeeld de effectiviteit en efficiëntie van cliëntonderzoeken en transactiemonitoring vergroten. DNB wil de banken ruimt geven om met die technieken te experimenteren.
Samenwerking tussen banken
Naast de toepassing van innovatieve technologie is DNB ook voorstander van uitwisseling van data en samenwerking tussen banken, zoals in Transactie Monitoring Nederland (TMNL). In dat kader pleit DNB voor aanpassing van artikel 10 WWFT zoals voorzien in het Wetsvoorstel plan van aanpak witwassen, dat naar verwachting binnenkort wordt ingediend bij de Tweede Kamer. het huidige artikel 10 WWFT staat het uitbesteden van transactiemonitoring niet toe. Het wetsvoorstel brengt daar verandering in.
What about privacy?
Het is opmerkelijk dat DNB zo’n sterk pleidooi voert voor samenwerking tussen banken en dus het delen van gegevens. Tijdens de internetconsultatie van het wetsvoorstel Plan aanpak van witwassen zijn grote vraagtekens gezet bij het delen van gegevens en gezamenlijke transactiemonitoring in het kader van de privacybescherming. De Raad van State heeft zelfs geadviseerd de voorgestelde wettelijke grondslag voor gezamenlijke transactiemonitoring te schrappen. De Raad ziet geen rechtvaardiging voor de inbreuk op de privacy die het delen van gegevens met zich brengt. Daarbij worden ook gegevens gedeeld van personen en bedrijven zonder ongebruikelijke transacties. Dit leidt tot een massale en vergaande gegevensverwerking, inclusief profilering, door private partijen. De voorgestelde maatregel is volgens de Raad van State niet proportioneel.
Van ‘ongebruikelijk’ naar ‘verdacht’?
DNB doet de suggestie aan de wetgever om instellingen te vragen niet de ‘ongebruikelijke’ transacties te melden, maar alleen ‘verdachte’ transacties. Daarbij zou het dan gaan om transacties waarbij het vermoeden bestaat dat deze verband houden met witwassen of terrorismefinanciering. Hoewel het melden van verdachte transacties volgens de Antiwitwasrichtlijn zou volstaan, zou dit een fundamentele stelselwijziging betekenen van de antiwitwaswetgeving in Nederland.
